Aangekomen bij mijn bisschop. De tweede poging verliep ook niet glad, vier uur duurde het i.p.v. kleine 2 uur. Autopanne, garage zoeken. Mijn chauffeur heeft onderhandeld, zei heel duidelijk iets over mij en mocht weg zonder te betalen! En op de plek van gisteren was een demo van soldaten. Krijgen al maanden geen geld. Mogelijk was dat de dag ervoor ook gaande. We kwamen een uur te laat aan, de heren geestelijken wilden net alsnog gaan eten, hadden gewacht op me!
Dat zou in het klooster te Sulaymaniyah gewoon zijn, daar kent men geen ritme meer sinds de vluchtelingen alles bepalen. Bij de bisschop kan ik tegen een strak dagritme aanleunen, dat geeft meer rust en meer ruimte om te plannen. Uiteindelijk ook meer ruimte voor creativiteit en improvisaties.
Bisschop Mirkis zelf is van het improviserende hout gesneden, met als basis een ijzeren discipline. In 2005 al stelde hij, dat in Irak bouwen pastorale arbeid is omdat het de mensen hoop geeft. Sinds ik weg was (augustus) is zijn bouwheerschap stevig uitgebreid. Bij de Jozefkerk hier wordt nu een kleine sesampastafabriek gebouwd, om zelf geld te kunnen genereren. Hij speelt nu op alle levels tegelijk die nodig zijn in deze tijd, om niet te worden overvallen door de toekomst. Hij is een echte brandweerman, commandant dan. Met een snelheid en directheid waar je u tegen zegt.
- De eerste kleine projecten dus om in toekomst zelf geld te genereren. Want nu is er veel hulp van buiten nodig, hij heeft ook een groot netwerk en weet goed in te schatten wie hij waarvoor moet vragen. Maar al snel na de crisis zullen ze het zelf moeten rooien.
- Sikanian is een klein dorp vlak bij Kirkuk, valt ook onder hem, een van zijn gehuwde priesters beheert de gemeenschap. In augustus was net de basis gelegd voor een grotere kerk, omdat door de toeloop van vluchtelingen de lokale kerk te klein is geworden, die gaat een andere bestemming krijgen. Nu moest ik mee om te zien hoe het dak gelegd is boven deze gemeenschapsruimte van 800 m2, een multifunctionele ruimte. Ontmoetingsruimte voor feesten, voor jongeren en theater, en voor de liturgische vieringen. Dit dak kon gelegd worden zonder pilaren in de onderruimte. Er leiden twee trappen naar omhoog, en er is een oprit naar boven voor rolstoelen. „Boven” zal voorlopig dak zijn, zo ook worden afgewerkt. Prioriteit krijgt zodra dit af is, de school die ernaast komt, want er zijn veel kinderen en jongeren toegestroomd. Misschien meteen een Internationale school? Engels als voertaal? De bisschop denkt hardop. Maar het gebouw moet er snel komen. Ook die fundamenten zijn al klaar. Maar… „ik nam een risico, dit is dringend maar ik heb het geld nog niet om verder te gaan. Ik geloof erin dat het zal komen.” Hij lacht om zichzelf, in dit dringende project heeft hij wel mogelijk zijn hand een beetje overspeeld. Het gaat om materialen, de arbeid wordt voor een groot deel verricht door de eigen mensen die het nagenoeg gratis doen. „Ooit, over tien jaar of zo, als blijkt dat de bevolkingsgroei hier permanent wordt, dan kunnen we hier bovenop deze ruimte een echte kerk bouwen, daarin is nu technisch al voorzien”. inderdaad, de twee trappen en de opgang voor rolstoelen. En de draagkracht dus.
- De regering van Sulaymaniyah gaf een paar jaar geleden een flink stuk grond aan de kerk: mits binnen een jaar begonnen met de bouw, zouden ze de grond mogen houden. Er was een wisseling van bisschop en niemand vertelde het Mirkis. Hij ontdekte het enkele maanden geleden, en is gaan onderhandelen in Sulaymaniyah: jawel, de klok mag opnieuw gaan tikken. Hij heeft een vriend uit Zwitserland laten komen, architect en projectmanager, en die heeft een ontwerp gemaakt: een bejaardenhuis, met beetje hotel en kliniek, en een kleuterschool, plus 3 appartementen voor verzorgend personeel. „Want er zijn veel jonge mensen geëmigreerd, de ouderen zijn gebleven en die hebben straks geen familiaire opvang. Daar moeten wij voor gaan zorgen.” De vriend gaat ook geld zoeken.
- „Onze emigranten, daar moeten jullie nu voor zorgen. Die gaan niet meer onze toekomst bepalen. Ik kan me ook niet meer bezig houden met wat ze denken nu ze in Europa zijn. Zij hebben hun eigen traumas en hun manier om te verwerken dat ze ons achterlieten. Wij blijven hier, we laten ons land niet over aan terroristen. Die studenten van mij, zulke mensen zijn de toekomst. Ze leven samen, ze werken samen. Ze werken hard. Bij het afstuderen dit jaar waren twee van onze studenten medicijnen nr. 2 (christen) en 3(jezidi) van de jaargroep. Nr. 1 was een moslim hoewel de andere twee slimmer zijn. Maar ik begrijp dat nr. 1 een moslim moet zijn. Een van de artsen komt me nu al elke maand medicijnen brengen voor onze kliniek. Hij kan niet terugbetalen, vragen we ook niet, maar hij helpt ons nu.”
- Hij en zr. Jumna (dominicanes) onderschrijven mijn analyse van wat nu de mentale situatie is. Hun strategische mening loopt uiteen. Zuster Jumna later. Mirkis: „Nu moeten we de mensen begeleiden met alle mogelijkheden die we hebben, want de weg zal inderdaad nog lang zijn. We moeten nu zorgen dat er hoop is, hoop met een lange adem. De aanzet voor theater vindt hij interessant, stuurt hij door naar de theatermensen hier. Hij, zo vol aan het bouwen, zegt dan zelfs: „Ik ben niet geïnteresseerd in huizen. De mensen denken alleen maar aan hun huis, mag ook, moet zelfs. Maar daarmee ben ik snel klaar. Ik moet nu wegen zoeken om het pastorale werk goed te doen. We moeten de mensen weer vertrouwen in elkaar geven, dat is bij velen toch een beetje stuk. Maar er is werkelijk hoop, als wij christenen ons maar verstandig gedragen, tenslotte zijn we een minderheid. Wij moeten niet proberen te bekeren. We kunnen de moslims wel helpen goede moslims te zijn, want hun wereld is behoorlijk in crisis geraakt door DAESH. En eerder al.” Hij signaleerde iets wat een gemeenschappelijke basis biedt. In Najaf, Zuid Irak, waar helemaal geen christenen leven, werd op drie plaatsen kerstmis gevierd. De geboorte van Jezus als symbool van vrede, dat betekent symbool van liefde, van Gods liefde. Voor moslims is Jezus een van de profeten, dat geeft altijd al een gezamenlijke basis. Maar nieuw is dat sommige moslimgemeenschappen nu kerstmis vieren precies om dat accent te zetten: Gods liefde die vrede is. Dat dat onder ons moge zijn. „Daar moeten we nu echt allemaal samen aan gaan werken, en dat mag niet doorkruist worden door proselitisme (bekeringsacties), want dan versterk je weer de verdeeldheid. Juist de moslimgemeenschappen moeten zich weer veilig kunnen gaan voelen, na de grote aardschokken van de laatste jaren. En nog gaande, zie wat Erdogan bewerkt. Wij kunnen hen kennelijk helpen in dit gezamenlijke inzicht dat Gods liefde ons in vrede wenst met elkaar.”
Met dat theater, dat zal ook lastig worden. Rami Jacob die het enkele jaren uitstekend deed, is sinds een paar maanden gehuwd. Zijn vrouw is jaloers op het theater, dus hij moet manoeuvreren, doet het niet meer met zoveel toewijding. Gelukkig is er een ander die het gaat overnemen. Jawel, mijn rk kerk had toch ook gelijk: of vrouwen een ziel hebben? Soms denk je toch echt van niet.
- Bisschop Mirkis heeft een zeer snel plan voor huizenbouw. Ik kan het geheel ondersteunen, het principe, ken het vanuit Colombia. Zijn plan: de Europese Unie zou met 15 miljoen over de brug moeten komen, dan kan men het verder hier. Daarvan kan hij 3 fabrieken laten bouwen op drie locaties waar veel nodig is. Op nieuwe grond, naast de oude dorpen. Ruimte zat tenslotte. Van de olie uit de grond kunnen ze een soort grote legostenen maken. In een paar dagen monteer je een huis. Voor $ 20.000 per huis. Temperatuurbestendig, dus koel in de zomer en warm in de winter. Het is weer te demonteren, de stenen wegen niet zwaar, zijn naar een andere plek te vervoeren om daar weer op te bouwen. Zou fantastisch zijn. (logelis.org) In Colombia doen ze hetzelfde, maar dan van plastic afval. („casas de plastico” intikken en je krijgt de foto’s).
Mirkis: „En dan kan iedereen zien wanneer en hoe hij zijn oude huis op zijn oude grond gaat opbouwen. Daar hebben ze jaren voor. Maar er zou in relatief korte tijd een kern voor de gemeenschap zijn neer te zetten. Natuurlijk, eerst moet de veiligheid gegarandeerd zijn.”
Zit een kwartier bij zijn bureau en dit is er allemaal over tafel gegaan. En ik mocht vandaag mee naar de bouw in Sikanian, want hij houdt van mijn filmpjes. De benedenruimte, multifunctioneel, is in ruwbouw klaar, plus de twee trappen, een lift en een rolstoelrampe die alvast naar de toekomstige kerk leiden, nu nog het dak.