Krijg de directeur van twee betonfabrieken op bezoek, en het gaat over economie!
De twee cementfabrieken zijn een oude en een nieuwe. De oude verbruikt 6 maal zoveel water voor de productie van cement. Nu nog slechts 100 liter aan verbruik voor een ton cement, want het is een nagenoeg gesloten watersysteem geworden. Ze vangen ook nog regenwater op! Het cement wordt hier bij Sulaymaniyah gemaakt, omdat de bergen van Sulaymaniyah veel kalksteen leveren. En rivier genoeg „in de buurt” voor een deel klei. Het zand is er altijd overal.
De directeur vond het verhaal van de „lego-stenen” uit recycled plastic of uit olie helemaal niks. Hij had ervan gehoord, maar mag het natuurlijk helemaal niet toejuichen. Tja, zijn branche wil ook groeien. We constateerden samen dat er voldoende markt is voor hem. Want, saillante details. Su- laymaniyah, of liever Kurdistan, boomde voordat de grote stroom vluchtelingen kwam. En er is nog het een en ander ontwrichtend, zoals die olieprijzen, eerder gemeld. Er werden drie voorbeelden gegeven van echte problemen. Deels weer direct gerelateerd aan de cementfabriek en haar omzet. Sulaymaniyah bouwt een aantal grote hotels, en heeft er al enige. Men schat zo 2000 vijf- sterren-bedden, terwijl er niet zoveel rijk bezoek komt. Men rekende op een grote toeloop uit Iran mede sinds de verhoudingen ontspannen, en veel Iraniërs komen graag hierheen (het is dichtbij) omdat hier een soepeler beleid is rondom alcoholische dranken in het openbaar: kopen en café’s. Maar er komt niet zoveel bezoek dat men de bedden vullen kan, de hotels staan voor een groot deel leeg!
Er zijn drie grote „Mall’s” gebouwd, een soort Hoog Catharijne, en nog vier in aanbouw. De ene Turkse die net klaar is, trekt alle klanten uit de andere weg. Er zijn niet genoeg klanten voor deze winkelvorm in zo’n omvang, de meeste mensen gaan naar de markt, daar is het goedkoper. De meeste mensen kunnen bestaan maar hebben niet de ruimte om duurder in te kopen ‚omdat dat chiquer is’. Dus, het voorbije boomen doet een beetje de das om op het economische vlak!
Groter probleem: in Dohuk, na Kirkuk de grootste opvang van vluchtelingen, heeft men enkele ziekenhuizen moeten sluiten omdat er te veel artsen zijn weggetrokken. Ook hier uit Sulaymaniyah trekken artsen weg, met name naar Duitsland. Omdat ze hier te slecht of zelfs niet meer betaald worden. Duitsland heeft een gebrek aan artsen, met name in het zuiden, omdat daar de artsen naar Zwitserland gaan waar ze het dubbele verdienen!
Het gesprek kwam op de olie. Allereerst wordt de olie opgepompt om het land van elektra te voorzien. Daarna is het voor de export, om aan geld te komen. Daarna mag zoiets als een cement- fabriek olie gebruiken voor zijn energiebehoeften. Vermoed werd even, dat mogelijk de Koerdische regering de export laat voorgaan op de elektra-voorziening, en dat daarom de stroom zo slecht is! Wat ons bracht bij het thema van de zonne-energie. Met de enorme hoeveelheid zon die men hier heeft, zou het veel handiger zijn om huizen te voorzien van zonnepanelen. De nieuw te bouwen huizen straks zouden alle van zonne-energie voorzien moeten worden. Pater Jacques getuigt van zijn ervaringen in Quaratayan, dat alles op zonne-energie kon lopen en er genoeg over was. Nooit te kort stroom. Dat leverde een gesprek op van de mogelijkheden. Nu, hier in het klooster, niet; er is te veel geïnvesteerd in een grote generator die de hele handel aankan met 150 mensen in woon containers. Maar, in aanmerking genomen de slechte elektra-voorziening, de kapotte infrastructuur in alle dorpen en steden waar ISIS was/is – zonne-energie zou het antwoord zijn. Het is éénmal investeren, en je hebt het land meteen naar de 21ste eeuw gebracht. Dit inplaats van moeizaam te pogen het primitieve, kapotte en overbelaste elektra-systeem te herstellen. Jawel, we zijn Irak op- nieuw aan het inrichten hier bij het avondeten! Nederland zou dit moeten regelen, via de UNO. Kan Nederlands bedrijf er aan verdienen! En Duitse bedrijven. Volgens de directeur is er een pilot- project nodig, anders zal er eerst 20 jaar worden gediscussieerd!
Gister waren hier trouwens 28 personen van NGO’s en lokale organisaties om een conferentie over twee maanden voor 200 mensen voor te bereiden: hoe na alles een behoorlijke ‚civil society’ weer op te bouwen. Ze hebben me denk ik horen zuchten om wat ik hier waarnam bij aankomst. Ook Manar, mijn belangrijkste informante onder de vluchtelingen, is trouwens met haar gedachten al zo ver dat ze beseft hoeveel werk ze zullen hebben aan de christenen die menen dat moslims slechte mensen zijn – en dat dat werk nodig zal zijn. Haar broer zit nog steeds vast bij ISIS (of is dood?) maar zij geeft enthousiast naailes aan moslimvrouwen, ook allen vluchtelingen uit Mosul en omgeving. Voor haar zijn moslims allereerst lotgenoten. !
Het verhaal van de dokters krijgt een onverwacht staartje: ik merk op, dat dat wegtrekken van art- sen een van de belangrijkste redenen was dat in 1961 de muur om Berlijn werd gebouwd. Springt zuster Friederike op: Nee, dat was in 1951! Ze weet het zeker. Ik weet het ook zeker, en internet geeft me gelijk. Dan komt Pater Jens terug, en bevestigt 1961. Friederike is ontzet, het Duitse be- wustzijn heeft haar altijd bemiddeld dat de muur er altijd was. Jens is Berliner, en uit een politiek bewuste familie. Het verhaal is dus echt, dat de muur uiteindelijk nodig was omdat de DDR klem raakte: de hoogopgeleiden werden weggelokt door West-Duitsland en de West-Berlijners kwamen goedkoop shoppen in de DDR. Adenauer zei zelfs ooit: „Wij hoeven geen artsen op te leiden, dat doet de DDR voor ons”. En die DDR-artsen konden in het Westen starten zonder studieschulden!
Jacques Mourad begint te lachen: „We moeten dus een muur om Zwitserland bouwen, want de Duitse en Italiaanse artsen trekken daarheen, en de Zwitsers shoppen goedkoop in Duitsland en Italië”. En we concluderen dat geschiedenis toch erg ideologisch in het geheugen kan hangen. Dat, terwijl West-Duitsland dan nog de realiteiten in huis had!
Dan worden de gezichten weer ernstig, want we hebben het wel over het wegtrekken van artsen uit een gebied waar ze keihard nodig zijn. De artsen die in Europa werden opgeleid gaan als eersten. „En alle Europese landen betalen geld aan Turkije om de vluchtelingen te houden, terwijl die aan de Syrische zijde van de grens blijven steken, bij duizenden. Geen artsen in de buurt!” Jacques Mourad klinkt voor het eerst een beetje bitter. Hij is eigenlijk erg goedlachs. „Europa bouwde zijn muur tegen de vluchtelingen. Maar de artsen laten ze door!”
Ja, ja, die hooggeroemde Europese waarden, denk ik in mijn hart.